صد میلیون سال پیش خبری از حلقه های زحل نبوده است
به گزارش وبلاگ ورزشی 90، اگر اولین دایناسورها تلسکوپی داشتند و در شب های رصدی شان زحل را رصد می کردند این سیاره جذابیتی برای شان نداشت! چرا که در آن موقع خبری از حلقه های زحل نبوده است.
تحلیل های صورت گرفته بر داده های آخرین روزهای فعالیت فضاپیمای کاسینی نشان می دهند حلقه های زحل نسبت به خود سیاره عمر چندانی ندارند.
پیش از این نیز این ایده مطرح شده بود اما تردید های مختلفی درباره آن وجود داشت. اکنون و با داده های جمع آوری شده در آخرین روزهای فعالیت فضاپیمای کاسینی دانشمندان به اطلاعات مورد احتیاج برای تقویت این فرضیه دست پیدا نموده اند.
فضاپیمای کاسینی پس از 20 سال سفر در فضا و گذراندن 13 سال در مدار سیاره زحل در سال 1396 با مشکل کمبود سوخت روبرو شد. پس از آن دانشمندان با طراحی ماموریتی بی نظیر با نام سرانجام باشکوه برای ماه های سرانجامی این ماموریت برنامه ریزی کردند.
کاسینی در این ماموریت 22 بار از فاصله میان حلقه های زحل و خود سیاره گذر کرد و اطلاعات دست اولی را از این سامانه به دست آورد. در نهایت نیز در اواخر شهریور 1396 کاسینی به سمت جو غلیظ زحل شیرجه زد و مثل یک شهاب در آن سوخت.
در جریان این ماموریت دانشمندان به اطلاعات مورد احتیاج برای تقویت فرضیه مربوط به عمر حلقه های زحل نیز دست پیدا کردند. کاسینی در جریان 22 بار گذرش از فضای بین زحل و حلقه هایش کشش گرانشی هر دو را به دقت آنالیز کرد. آن طور که در مقاله پژوهشگران این تحقیق در ژورنال ساینس (Science) گزارش شده جرم حلقه های زحل 15 میلیون تریلیون (یا 1/5 در ده به توان 19) کیلوگرم است. تعیین جرم حلقه ها یکی از عوامل تاثیرگذار در تعیین سن حلقه ها بود. داده های دیگر کاسینی نشان دادند حلقه های زحل حدود ده برابر بیش از آن چه انتظار داشتیم در معرض غبار فضایی قرار دارند. این مسئله به این معناست که حلقه های زحل نمی توانند عمری طولانی داشته باشند و کماکان تا این اندازه درخشان باشند. چرا که در غیر این صورت غبار آن ها را در طول زمان تیره می کرد.
در مجموع داده های کاسینی نشان می دهند قدمت حلقه های زحل به ده میلیون تا صد میلیون سال می رسد. البته به نظر می رسد انتهای این بازه بیشتر به واقعیت نزدیک باشد. از آن سو نتایج پژوهش های پیشین بیانگر آن هستند که حلقه ها تا ابد باقی نمی مانند و احتمالا حلقه های زحل تا چند صد میلیون سال بعد از بین می روند.
چگونگی شکل گیری حلقه های زحل هنوز به طور دقیق تعیین نیست. دو فرضیه پیشرو در این زمینه وجود دارند. بعضی عقیده دارند نزدیک شدن یک دنباله دار به زحل و از هم پاشیده شدن آن بر اثر گرانش این سیاره ممکن است دلیل شکل گیری حلقه ها باشد. فرضیه دیگر احتمال نابود شدن تعدادی قمر و تشکیل حلقه ها از بقایای آن ها را مطرح می نماید.
نتایج آنالیز داده های سرانجامی کاسینی تا کنون نتایج مهم دیگری همچون تعیین دقیق طول شبانه روز زحل را نیز در پی داشته است. در ماه های پیش رو نیز اطلاعات جدیدتری منتشر خواهند شد.
منبع: Sky & Telescope
عکس کاور: تصویر فضاپیمای کاسینی از سیاره زحل. Image credit: NASA/JPL/Space Science Institute
منبع: دیجیکالا مگ